Το αισθητηριακό παιχνίδι είναι πολύ ευεργετικό για τις μικρές ηλικίες αφού επιτρέπει στα μικρά χεράκια να καλλιεργήσουν την αίσθηση της αφής, τη λεπτή τους κινητικότητα και να εξερευνήσουν τις δυνατότητες των υλικών, την κίνηση και τους ήχους που βγάζουν.
Αισθητηριακά ονομάζονται όλα τα παιχνίδια που έχουν σχέση με τις πέντε αισθήσεις (όραση, αφή, ακοή, όσφρηση, γεύση) και μάλιστα έχουν την κατάλληλη μέθοδο για να προκαλέσουν τα παιδιά να τις χρησιμοποιήσουν. Τα αισθητηριακά παιχνίδια μπορούμε να τα δοκιμάσουμε σ’ έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο για παιδικές δραστηριότητες, όπως είναι για παράδειγμα ο παιδότοπος, ή απλά παίζοντας με τα παιδιά μας στο σπίτι.
Τα αισθητηριακά παιχνίδια συστήνονται για παιδιά όλων των ηλικιών, από βρέφη μέχρι τα μεγαλύτερα παιδιά έως και 12 ετών. Σίγουρα έχετε προσέξει τα μωράκια που βάζουν τα χέρια στο στόμα ή αφουγκράζονται ήχους και προσπαθούν να τους μιμηθούν; Αυτό συμβαίνει κατά κύριο λόγο γιατί απολαμβάνουν να χρησιμοποιούν και να γνωρίζουν τις αισθήσεις τους!
Ποια είναι τα οφέλη για τα παιδιά;
Το πρώτο και προφανές μεγάλο όφελος από τα αισθητηριακά παιχνίδια είναι ότι τα παιδιά ανακαλύπτουν τον κόσμο γύρω τους μ’ έναν εμπειρικό τρόπο. Παράλληλα γνωρίζουν καλύτερα τις λειτουργίες του σώματός τους και αποκτούν περισσότερα ερεθίσματα.
Το παιχνίδι με τις αισθήσεις συμβάλλει στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών, αφού εκείνα προσπαθούν να βρουν λέξεις για να εκφράσουν την αισθητηριακή εμπειρία τους. Αυτή η αισθητηριακή εξερεύνηση είναι ο τρόπος των παιδιών να ανακαλύψουν, να εξετάσουν, να κατανοήσουν το περιβάλλον τους μέσα από τις 5 αισθήσεις. Όλα ξεκινούν με τα χέρια και τη γεύση… Μετά την αφή και τη γεύση όμως μπαίνουν κυριολεκτικά στο παιχνίδι και οι υπόλοιπες τρεις αισθήσεις. Για παράδειγμα όταν κατασκευάζουν κάτι με τα χέρια, αγγίζουν τα υλικά, τα ανακατεύουν, ακούν τους ήχους που κάνουν και τελικά απολαμβάνουν να βλέπουν τη δημιουργία τους.
Ένα άλλο στοιχείο που διαβάσαμε κατά τη μελέτη μας για τα αισθητηριακά παιχνίδια και μάς άρεσε πολύ είναι ότι το αισθητηριακό παιχνίδι αναπτύσσει και βελτιώνει τη λεπτή κινητικότητα των παιδιών. Υπάρχουν δύο τύποι κινητικότητας, η αδρή και η λεπτή. Στην αδρή κινητικότητα εντάσσονται όλες οι κινήσεις που κάνουμε χρησιμοποιώντας μεγάλες μυϊκές ομάδες, όπως το περπάτημα, το κολύμπι, το τρέξιμο. Στη λεπτή κινητικότητα, αντίθετα, οφείλουμε την ικανότητά μας να δένουμε τα κορδόνια μας, να κουμπώνουμε κουμπιά, να γράφουμε. Κι επειδή το αισθητηριακό παιχνίδι εστιάζει στο να κάνει γενικότερα το παιδί μικροκινήσεις, η λεπτή κινητικότητα αναπτύσσεται πολύ μέσα από αυτό. Το παιχνίδι των αισθήσεων χαλαρώνει τα παιδιά, αφού μαθαίνουν να διοχετεύουν την ενέργειά τους και συγκεντρώνονται στη μέθοδο και τους κανόνες του παιχνιδιού. Από την άλλη πλευρά όποια ενέργεια χρησιμοποιεί την αδρή κινητικότητα προκαλεί υπερένταση. Κάντε εικόνα ένα παιδί που γράφει ή ζωγραφίζει και ένα παιδί που μόλις επέστρεψε από τρέξιμο. Ποιο είναι πιο ήρεμο;
Τέλος τα αισθητηριακά παιχνίδια αναπτύσσουν τον εγκέφαλο των παιδιών μαθαίνοντάς του να επεξεργάζεται τα ερεθίσματα και μηνύματα που δέχεται. Σύμφωνα με έρευνες, το αισθητηριακό παιχνίδι διεγείρει περισσότερα νεύρα, βοηθώντας το παιδί να ολοκλήρωσει ακόμη και τις πιο σύνθετες εργασίες.
Παραδείγματα αισθητηριακών παιχνιδιών για παιδιά
Εκτός από τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες που υπάρχουν και έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον (π.χ. παιχνίδια με υλικά που σχετίζονται με τον ωκεανό, τη ζούγκλα κ. ά.), μπορούμε να παίξουμε αισθητηριακά παιχνίδια με τα παιδιά μας στο σπίτι ή σ’ εξωτερικό χώρο.
Η μαγειρική, ο κήπος ή τα λουλούδια στη βεράντα, η διακόσμηση του σπιτιού, οι “διερευνητικοί” περίπατοι στην εξοχή, η άμμος στην παραλία και τα υλικά που μπορούμε να κρύψουμε στα κουβαδάκια του (π.χ. βότσαλα, νερό, άμμος με νερό, τα παιχνίδια του) δίνουν σπουδαίες ευκαιρίες για να ανακαλύψουμε τις αισθήσεις και γιατί όχι, να τις συνδυάσουμε.
Bonus tip: Τα αισθητηριακά παιχνίδια θέλουν μία σταδιακή προσέγγιση. Πρώτα κάνουμε ξεκάθαρες τις αισθήσεις και σιγά σιγά προχωράμε στους συνδυασμούς αυτών.
Τι είναι τα αισθητηριακά κουτιά και πως θα φτιάξεις τα δικά σου
Τα αισθητητιακά κουτιά (sensory bins) αποτελούν για τα παιδιά έναν μικρόκοσμο έτοιμο για ανακάλυψη (και σανίδα σωτηρίας για τη μαμά). Διεγείρουν και ακονίζουν όλες τις αισθήσεις τους, είναι πανεύκολο να στηθούν και να μαζευτούν, και περιορίζουν το δημιουργικό χάος σε ένα κουτί και ένα σεντόνι. Αυτό, όμως, που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν είναι πως πρέπει να προ-υπάρξει μια κάποιου είδους “εκπαίδευση”, τόσο για τα παιδιά όσο και για τη μαμά.
Παρακάτω υπάρχουν κάποιες συμβουλές/tips για να “συστήσετε” τα αισθητηριακά κουτιά στα σποράκια σας και να τα μάθετε να παίζουν με αυτά.
Αρχίστε με κάτι απλό. Δημιουργήστε ένα απλό πρώτο αισθητηριακό κουτί. Δεν χρειάζεται να είναι υπερπαραγωγή, αλλά να περιέχει ένα μόνο υλικό που δεν θα δημιουργήσει χαμό. Μπορεί να είναι π.χ. ρύζι, το οποίο είναι βρώσιμο, αλλά και καθαρίζεται εύκολα με τη χρήση ηλεκτρικής σκούπας.
Δεχθείτε ότι η πρώτη φορά μπορεί να είναι καταστροφική. Θυμάστε όταν τους πρωτοσυστήσαμε τις στερεές τροφές πως αντιδράσανε? Έτσι, λίγο-πολύ, θα αντιδράσουν και την πρώτη φορά: θα κάνουν χαμό, αλλά κάθε φορά θα είναι και καλύτερα. Και η δική μας δουλειά ως μαμάδες είναι να περιορίσουμε τον χαμό. Μην διστάσετε να απομακρύνετε το κουτί αν δείτε πως τα πράγματα παρεκτρέπονται.
Θέστε κανόνες και όρια. Οι δικοί μου κανόνες είναι οι εξής: δεν τρώμε το περιεχόμενο των κουτιών, δεν παρατάμε το κουτί χωρίς να το μαζέψουμε. Αν κάποιες φορές το παιδί παρεκτρέπεται, λόγω ενθουσιασμού, είναι αποδεκτό, αλλά γίνεται υπενθύμιση των κανόνων. Αν τους παραβεί ξανά, το κουτί απομακρύνεται για λίγο. Και προσπαθήστε ξανά.
Κάθε φορά και σε κάθε παιχνίδι τα παιδιά θα γίνονται όλο και καλύτερα σε αυτό! Μπορεί να μην παίζουν κάθε μέρα, αλλά όσο πιο συχνά το κάνετε, τόσο πιο εύκολο να γίνεται.
Κρατήστε το χάος περιορισμένο. Τοποθετήστε το κουτί πάνω από ένα μεγάλο λευκό σεντόνι ή ακόμα και μια κουρτίνα μπάνιου. Αυτό από μόνο του θα οριοθετήσει τον χώρο παιχνιδιού στα μάτια των παιδιών. Τώρα πια το Σποράκι μού ζητά να απλώσω το σεντόνι κάθε φορά που θέλει να παίξει με το κουτί. Το έχει συνδέσει με αυτού του είδους παιχνιδιού, και μάλιστα με το που τελειώσει. το διπλώνουμε μαζί και το αποθηκεύουμε.
Προμηθευτείτε τα σύνεργα των αιθητηριακών κουτιών. Δεν θα χρειαστεί να αγοράσετε κάτι, μιας και όλα θα προ-υπάρχουν στην κουζίνα σας. Το μόνο που ίσως χρειαστεί να αγοράσετε θα είναι ένα μεγάλο διαφανές δοχείο αποθήκευσης, το οποίο και θα χρησιμεύσει ως το κουτί. Τα υπόλοιπα είναι: δοσομετρητές, κουταλάκια, βαζάκια, χωνί, σεσουλίτσα, μικρά μπολάκια, σουρωτήρι, ίσως και παιχνιδάκια που θέλουν τα παιδιά να έχουν μέσα (μπουλντόζες, φιγούρες κτλ.)
Πάντα να είστε παρούσες/παρόντες. Πάντα να επιβλέπετε το παιδί στο παιχνίδι του με τα αισθητητιακά κουτία…ή, ακόμα καλύτερα, να συμμετέχετε 🙂
